Zoönosen zijn infectieziekten die overgedragen kunnen worden van dier op mens en andersom. Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) maakt ieder jaar in opdracht van de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) een overzicht van de belangrijkste zoönosen in Nederland. Het betreft voornamelijk zoönosen die door artsen bij de GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) gemeld moeten worden en/of door dierenartsen bij de NVWA gemeld moeten worden. In dit overzicht wordt aangegeven hoe vaak deze zoönosen in Nederland voorkomen. Beleidsmakers maar ook andere professionals kunnen deze informatie gebruiken om als het nodig is maatregelen te treffen. Dit jaar is het overzicht voor het eerst gepubliceerd in webpagina’s in plaats van een rapport.
De meest opvallende uitbraak van 2021was vogelgriep (variant H5N1). Het betrof en betreft nog steeds de grootste uitbraak ooit. In voorgaande jaren werden uitbraken van vogelgriep vooral gezien tijdens de vogeltrek. In 2021 bleef het virus in Nederland het hele jaar door circuleren onder wilde vogels en pluimvee. De uitbraken werden in 2021 vooral in waterrijke gebieden gezien. Het virus lijkt ongevaarlijk voor mensen. Er zijn wel enkele zoogdieren besmet geraakt zoals vossen en zeehonden.
In 2021 zijn verschillende maatregelen genomen om de verspreiding van COVID-19 tegen te gaan. Voorbeelden hiervan zijn geen handen schudden en vaker handen wassen. Deze maatregelen lijken ook invloed te hebben gehad op de verspreiding van andere zoönosen. Zo was het aantal meldingen van mensen die besmet waren met Salmonella en Campylobacter een stuk lager dan de jaren voor COVID-19.
De Staat van Zoönosen behandelt ieder jaar een thema. Dit jaar is het thema Pandemische paraatheid. In dit hoofdstuk wordt dieper ingegaan op wat er gedaan kan worden om de kans op een uitbraak van een zoönosen te verkleinen en hoe uitbraken van zoönosen snel opgespoord kunnen worden.